Stres Nedir ?
Hayatın olağan akışında karşımıza çıkan durumların veya olayların fiziksel veya psikolojik olarak vücudumuzda bıraktığı tepki stres olarak adlandırılır. Trafikte olmak, maddi geçim kaygıları, ailesel problemler, iş hayatı, ödev- sınav- proje yetiştirmek gibi kaygılar strese yol açabilir. Stresin miktarına göre faydası veya zararı tartışılabilir. Kısa süreli stres bireyi motive edebilir ve performansını artırabilir ancak uzun vadeli stres birey üzerinde olumsuz etkilere sebep olabilir. Kimi insan stresle daha kolay baş eder kimi insan bu süreçte daha çok yıpranır. Siz hangi taraftasınız?
Beynimizin Alarm Sistemi: Stres Hormonları
Beynimiz bazı durumlara karşı bizi korumak için bir alarm sistemiyle donatılmıştır. Bir tehdit algıladığında beynimiz, vücudumuza kalp atış hızımızı ve kan basıncımızı artıran bir hormon patlaması ve bu hormonların salınması için sinyal verir. Kortizol ve adrenalin gibi stres hormonları bu görevi üstlenir. Bu “savaş ya da kaç” tepkisi, tehdit ile başa çıkmamız için bizi besler.
Kortizol ve adrenalin nedir?
Uzmanların belirttiği gibi beyindeki hipotalamus, böbrek üstü bezlerini uyararak adrenalin ve kortizol salgılanmasını sağlar. Bu hormonlar, kalp atış hızını, solunum sayısını, kan basıncını ve metabolizmayı artırarak kaslara daha fazla kan gitmesini sağlar ve vücudu harekete hazır hale getirir. Göz bebekleri büyür, kan şekeri yükselir ve vücut sıcaklığını dengelemek için terleme gerçekleşir. Böylece stres anında organizma uyanık kalır ve hızlı tepki vermeye hazır olur. Ancak kortizol uzun süre yüksek seviyede kaldığında hücrelere zarar verebilir. Stresin kronikleşmesi durumunda, sürekli hormon salınımı hipertansiyon ve ülser gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Stres hem zihinsel hem de fiziksel belirtilerle kendini gösterebilir. Aşağıdaki belirtilerden bazıları sizde de var mı?
Fiziksel belirtiler: Baş ağrısı, mide problemleri, yorgunluk, çarpıntı, nefes darlığı
Zihinsel belirtiler: Kaygı, huzursuzluk, konsantrasyon bozukluğu, unutkanlık
Duygusal belirtiler: Sinirlilik, sabırsızlık, motivasyon kaybı, depresif ruh hali
Bunlardan kaçına sahipsin? Ne kadar stres altındasın?
Stresin olumsuz etkileri nelerdir?
Stresin negatif etkileri ne yazık ki tüm vücudumuzu etkisi altına alacak kadar geniş bir bölgede kendini gösterebilir. Kortizol ve adrenalin gibi hormonların salınmasıyla yükselen stres seviyesi düşük seviyelere geri dönmezse çeşitli bozukluklara yol açabilir.
Bağışıklık sistemini baskılayabilir:
Bu da hastalıklara yakalanma ihtimalimizde artış yaratabilir. Daha kolay hastalanabilir ve hastalandıktan sonra iyileşme süreci uzayabilir.
Kalp, dolaşım sistemi sorunları:
Stres ile beraber yüksek tansiyon, felç, kalp krizi gibi riskler artabilir.
Mide problemleri:
Ülser, irritable bağırsak sendromu gibi hastalıklar stres yüzünden meydana gelebilir.
Ruh sağlığı problemleri:
Depresyon, anksiyete gibi problemlerin oluşmasının temel nedenlerinden biri strestir.
Stresle Başa Çıkmanın Yollarını Düşündün mü? En iyi yol sence hangisi?
Zamanı iyi yönetmek stresi yönetmenin temel adımıdır. Bir gününüzü ya da mevcuttaki işlerinizi doğru planladığınızda üzerinizdeki zaman kaygısını ve baskıyı ortadan kaldırabilirsiniz. Bu da daha rahat hareket etmenizi sağlayabilir.
Düzenli egzersiz yapmak. Hareket etmek, spor yapmak endorfin salgılamamızı sağlar. Böylelikle stres seviyelerimiz düşer ve daha iyi hissederiz. Doğada yürüyüş yapmak her zaman güzel seçeneklerden biri olmuştur. Böylelikle hem zihin hem beden dinlenmiş olur. Bu yürüyüş ve egzersizler aynı zamanda olumlu düşünmemize de katkıda bulunur.
Olumlu düşünmek stresi azalabilir. Çeşitli düşüncelerle kaygılarımızı artırarak duygusal ve fiziksel stres altına girebiliriz. Negatif düşünceler ve negatif bakış açıları yerine olumlu düşünceler ve sözler bizi rahatlatacaktır. Bu da stres algımızı değiştirebilir.
Zaman geçirmekten keyif aldığın kişilerle beraber olmak. İyi ilişkiler kurmak, keyifli sohbetler yapmak ve zaman zaman dertleşmek stresimizden arınmaya ve olumlu düşüncelere yönelmeye katkıda bulunabilir. Ailenle veya arkadaşlarınla zaman geçirmek iyi bir tercih olabilir.
Meditasyon yapma, mindfulness (bilinçli farkındalık), nefes egzersizleri ve hobi edinmeye de odaklanabilirsin.
Tüm bu alternatiflerin dışında sana iyi gelecek şeylere yöneldiğinde beslenme düzenini değiştirmek, paketli ürünleri hayatından çıkarmak, sağlıklı beslenmek ve gıda takviyeleri almak ruh halin üzerinde de etkili olabilir. Kendin için iyi geldiğini ya da geleceğini düşündüğün tüm değişiklikler stresini yönetmede sana yardımcı olacaktır. Meyve ve sebze tüketimini artırmak, vücuduna aldığın vitamin ve mineral miktarında artışı sağlayacak ve eksikliğini yaşadığın bu durumlarda tamamlanmak sana hem psikolojik hem de fizyolojik olarak iyi hissettirecektir.
Vitaminler ve Stres Arasındaki Bağlantı
Bazı vitamin ve mineral eksikliğinin strese yol açtığını biliyor muydun?
Peki bazı bitkisel ekstraktların stresini yönetmede yardımcı olabileceğini duymuş muydun?
Omega-3, D vitamini, C vitamini, B vitamini çeşitleri, Magnezyum, L-teanin– 5-HTP , melatonin ve bitkisel ekstraktların strese iyi geldiği çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir.
Yüksek stres vücudumuzdaki omega-3 depolarını aşındırır. Yapılan çalışmalarda yüksek doz omega-3 tüketen kişilerde anksiyete semptomlarında azalma olduğu paylaşılmıştır.
D vitamini eksikliği yoğun stres altındayken oluşabilir. Ayrıca ilginç olan bir nokta D vitamini depolarınızı desteklerseniz stresin kötü etkilerinden de uzaklaşabilirsiniz.
C vitamininin oksidatif stres üzerindeki etkisi en bilinen özelliğindendir. En güçlü antioksidanlardan kabul edilebilir. Kortizol seviyelerinizi düşürebilir.
B1, B3, B5, B6, B12 gibi B vitamini çeşitleri stresi azaltmada oldukça etkilidir. B1 vitamini eksikliği, yorgunluk, depresif ruh hali, sinirlilik, kaygı ve hatta intihar düşüncelerine neden olabilir. Ayrıca hafıza zayıflığı, iştah azalması, uyku düzensizlikleri ve sindirim sorunlarıyla da ilişkilendirilebilir. B3 Vitaminin hafif düzeyde eksikliği, huzursuzluk, kaygı, zihinsel ve fiziksel yavaşlamaya yol açabilir. B5 Vitamininin (Pantotenik Asit) yetersiz alımı, kronik yorgunluk, halsizlik ve depresif ruh haliyle ilişkilendirilebilir. B6 Vitamini (Piridoksin), Serotonin, melatonin ve dopamin üretimi için gereklidir. Eksikliği nadir görülse de psikolojik dengesizliklere neden olabilir. B12 Vitamini eksikliği, ani ruh hali değişimleri, paranoya, sinirlilik, bilişsel bulanıklık, demans, halüsinasyonlar ve mani gibi belirtilere sebep olabilir.
Ayrıca ashwagandha, rhodiola rosea gibi adaptojenler iç dünyamızdaki dengeyi sağlamaya yardımcı olur. Ashwagandha son zamanlarda stres giderici bitkiler arasında popüler olmuştur. Kortizol seviyesini düşürme ve stresi azaltma özelliğiyle bilinir.
Rhodiola rosea yüksek stres ve yüksek kaygıdan sonra rahatlamayı sağlayan en önemli adaptojenlerden biridir. Bu yüksek gerilimin dengelenmesindeki rolü yadsınamaz. Tükenmişlik yaşayan kişiler üzerinde yapılan çalışmalarda stres seviyelerinin düşürdüğü gözlenmiştir.
Melatonin ise esasen vücudumuzda üretilen bir hormondur. Genellikle uykuyla ilişkilendirilir ancak yapılan çalışmalar kaygı, depresyon, uyku bozukluğu ve melatonin arasında bağlantı olduğunu göstermiştir. Yetersiz kaldığı noktalarda dışarıdan desteklenmesi bu ve benzeri problemleri iyileştirebilir.
Özetle,
Eksiklerimiz ve ihtiyaçlarımız doğrultusunda yaşayış şeklimizde yapacağımız minik değişiklikler ile hafif psikolojik ve fizyolojik problemlerimizi ortadan kaldırabilmek mümkün olabilir. Okuduğunuz bu yazı ile hayatınızda hangi değişiklikle stresten uzaklaşmaya başlayacaksınız? Gummy Worlds’e ait Y’our Gummie markasının çiğnenebilir jel formundaki gummyleriyle tanışma zamanı! Günde iki kez tüketimle zihnini rahatlat!
Kaynaklar:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/vitamins-for-stress
Magnezyum ve stres – merkezi sinir sisteminde magnezyum – NCBI … 4 Haziran 2023’te erişildi. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507250/
Chandrasekhar K, Kapoor J, Anishetty S. A prospective, randomized double-blind, placebo-controlled study of safety and efficacy of a high-concentration full-spectrum extract of ashwagandha root in reducing stress and anxiety in adults. Indian J Psychol Med. 2012 Jul;34(3):255-62. doi: 10.4103/0253-7176.106022. PMID: 23439798; PMCID: PMC3573577.
Triantafillou S, Saeb S, Lattie EG, Mohr DC, Kording KP. Relationship Between Sleep Quality and Mood: Ecological Momentary Assessment Study. JMIR Ment Health. 2019 Mar 27;6(3):e12613. doi: 10.2196/12613. PMID: 30916663; PMCID: PMC6456824.
