Kolajen Takviyesi nedir?
Kolajen insan vücudu tarafından üretilen en önemli proteinlerdendir, esas olarak üç alfa zincirinden oluşan üçlü bir sarmalda glisin (%33), prolin ve hidroksiprolin (%22) amino asitlerinden (birincil yapı) oluşur.1
Kolajen Tipleri
Yaklaşık 28 tip kolajen tanımlanmıştır, farklı kolajen tiplerinin farklı fonksiyonları ve konumları vardır. Örneğin kolajen tip I cilt, kemik, diş, tendon, bağlar, vasküler ligatür ve organlarda en yaygın olanıdır. Kolajen tip II kıkırdaklarda bulunur. Kolajen tip III için cilt, kas ve kan damarları bu proteinin en yaygın kaynaklarıdır. Tip IV bazal membranın ve bazal laminanın epitel salgılanan tabakasında bildirilmiştir. Kolajen tip V hücre yüzeylerinin ve plasentanın temel bileşenlerinden biridir.1
Doğal Kolajen ve Hidrolize Kolajen Takviyeleri Arasındaki Farklar
Doğal kolajen özellikleri, hidrolize kolajenin (HC) özelliklerinden çok farklıdır. Denatüre edildikten sonra, doğal kolajenin üçlü sarmal yapısı, kolajen hidrolize uğradığında hidrojen bağlarının ayrışması nedeniyle rastgele bir bobin formuna dönüşür. Bu işlem, çok sayıda peptit elde etmek için polipeptit zincirindeki bağları kırabilir. Hidrolizden elde edilen kolajen peptitlerinin moleküler ağırlığı, öncüsü doğal kolajeninkine (285-300 KDa) kıyasla çok düşüktür (3-6 KDa). Enzimatik hidroliz yalnızca peptitlerin boyutunu değil, aynı zamanda fizikokimyasal ve biyolojik özellikleri de etkiler. Kolajenin bileşimi ve hidroliz derecesi, antioksidan kapasite, antimikrobiyal aktivite ve daha yüksek biyoyararlanım gibi işlevsel özellikleri artıran faktörlerdir. Bu özellikler esas olarak moleküler ağırlık değeriyle ilgilidir. HC’nin serbest radikallerle reaksiyona girerek daha kararlı ürünler üretmek için bir elektron vericisi gibi davranmasını sağlar. HC, doğal kolajene kıyasla çeşitli avantajlar sunmaktadır. Bunlardan bazıları daha yüksek terapötik yükleme, maliyet etkinliği ve çok aşamalı bir ekstraksiyon prosedürü gerektirmemesi, yüksek oranda sindirilebilir olması ve insan vücudunda kolayca emilmesi ve dağıtılmasıdır. Ayrıca, sulu çözeltide daha düşük viskozite, nötr koku, renksizlik, şeffaflık, emülsifikasyon ve stabilizasyon, köpük oluşturma, film oluşturma, ıslatılabilirlik, çözünürlük, dağılabilirlik, toz sıkıştırılabilirliği, taşıyıcı madde ve düşük alerjenite gösterir. 1 Bu özelliklerin büyük bir kısmı onu tüketirken kullanıcıya büyük kolaylıklar sağlar.
Oral Kolajen Takviyesi
Vücuttaki kolajen kaybı 18-29 yaşları arasında başlar, 40 yaşından sonra insan vücudu yılda yaklaşık %1 kaybedebilir ve yaklaşık 80 yaşında vücuttaki kolajen üretimi genç yetişkinlere kıyasla genel olarak %75 daha azdır denebilir. Buna organizmadaki serbest radikaller, yetersiz beslenme, sigara, alkolizm ve hastalık gibi diğer faktörler de neden olur. Kolajenin vücuttaki rolü çok önemlidir çünkü organların gelişimine, yara ve doku iyileşmesine, kornea, diş etleri ve kafa derisi onarımına yardımcı olur. Ayrıca kolajen kemik ve kan damarı onarımına yardımcı olur. Korneada kolajen dokusu mekanik ve optik özellikler kazanır. Hücrenin çoğalması, hücrenin hayatta kalması ve farklılaşması gibi biyolojik fonksiyonlarında bulunur. Bu nedenle kolajen insan vücudunda bir bütün olarak kemiklerde, tendonlarda, bağlarda, saçta, ciltte ve kaslarda bulunur.1
Kolajen takviyeleri, kemik, kıkırdak ve deri (genellikle inek, tavuk ve balık) gibi kolajen açısından zengin hayvan parçalarından elde edilen toz, kapsül ve sıvı formda mevcuttur. Bazı takviyeler ayrıca yumurta kabuğundan elde edilen kolajen bileşenlerini de içerir. Kolajen takviyeleri genellikle hidrolize edilerek tüketime sunulur. Yani kolajen vücudunuzun geleneksel gıda kaynaklarına kıyasla daha kolay emebileceği şekilde parçalanır.3
Cilt, insan vücudundaki en büyük organdır. Kolajen elastik lifler ve hyaluronik asit onun başlıca yapısal bileşenleridir. Cilt, organizmayı dış hasarlardan korur, sıcaklığı düzenler ve diğer bedensel işlevleri yerine getirir. Yaşlanma, insan vücudunda değişiklikler içeren doğal bir süreçtir; cilt morfolojik, yapısal ve işlevsel bozulmalara uğrar; kolajen ve elastin lifler azalır çizgi ve kırışıklıkların oluşumu gözlenir. Cilt yaşlanmasının kontrolü kozmetik endüstrisinde bir zorluktur, ancak HC yaşlanmanın etkilerini yavaşlatmada alternatif bir çözüm olduğunu kanıtlamıştır. HC, mükemmel su tutma kapasitesi, nem emilimi ve nem tutmanın yanı sıra cilt yaşlanmasına karşı ve melanojenik karşıtı kapasiteler sergileyerek cilt bakım ürünlerinde potansiyel bir aktif bileşen olduğunu kanıtlamıştır. Hidrolize kollajen dermiste iki farklı biçimde etki eder; ilk eylemde, serbest amino asitler kollajen ve elastin liflerinin oluşumu için yapı taşları sağlar. İkinci eylemde, kollajen, fibroblastların membranındaki reseptörlere bağlanır ve yeni kollajen, elastin ve hyaluronik asit üretimini uyarır. HC oral takviyesi cildin daha derin katmanlarına ulaşır ve cilt fizyolojisini ve görünümünü iyileştirerek nemlendirmeyi, elastikiyeti, sıkılığı, kırışıklık azaltmayı ve cilt gençleşmesini artırır.1
Cilt yaşlanması, giderek değişkenlik gösteren güzellik standartları nedeniyle önemli ölçüde ilgi çekmiştir. Birçok ülke yaşlanan toplumlar haline geldiğinden, cilt yaşlanmasının psikososyal etkileri etkili müdahalelere olan ihtiyacı artırmaktadır. Bu bağlamda, son yıllarda takviye olarak nutrasötiklerin kullanımı artmıştır. Bu takviyeler arasında hidrolize kolajen, en popüler ve umut vadeden cilt yaşlanma karşıtı nutrasötiktir. Diğer çalışmalar, alanin-hidroksiprolin-glisin ve serin-hidroksiprolin-glisinin, HC’nin oral yoldan alınmasından 1 saat sonra insan kanında tespit edilebileceğini ve cilde birikebileceğini göstermiştir. Kolajenin uzun süreli kullanımı, kolajenin kısa süreli kullanımına kıyasla cilt nemi ve elastikiyeti üzerinde daha olumlu etkiler sağlar.2
Yapılan in vivo çalışmalarda 12 hafta boyunca oral HC takviyesi verilen 40 ila 60 yaş arasındaki kadınlarda cilt hidrasyonunda, kırışıklıklarda ve elastikiyette önemli bir iyileşme olduğu gösterilmiştir. 35 ila 65 yaş arasındaki kadınlarda oral besin takviyesi olarak HC kullanılması, tedaviden sonra üç aylık dermal kalınlık, cilt sıkılığı ve elastikiyette iyileşme göstererek etkisini kanıtlamıştır. 90 gün boyunca 120 katılımcıyla yapılan ve balık HC içeren sıvı bir nutrasötiğin günlük oral takviyesini tükettikleri başka bir çalışma, cilt dokusunda ve elastikiyetinde iyileşmeyle sonuçlanmıştır. Ek olarak, eklem sağlığı üzerinde koruyucu bir etki gözlenmiştir. Bununla birlikte, dermal kolajen ağının parçalanması dört haftalık takviyeden sonra önemli ölçüde azalmış ve bu etkiler 12 hafta sonra da devam etmiştir.1
Kolajen Takviyelerinin Etki Mekanizması
Yaşlanma karşıtı kolajen uygulamaları iki farklı yol ile tercih edilebilir. Bunlardan biri oral takviyeler diğeri ise topikal uygulamalardır. Oral takviyelerle ilgili bilimsel çalışmaların sayısı daha fazladır. Kolajenin cilt üzerinde iki farklı etkisi görülür. Birincisi, cilde hem elastin hem de kolajen için gerekli bileşenleri sağlar ve ikincisi, elastin ve hyaluronik asit üretimini başlatmak için dermisteki fibroblast reseptörlerine bağlanır. Kolajenin topikal uygulaması hem cilt elastikiyetini hem de dokusunu iyileştirdiğini gösterir. Ancak, topikal kolajen, yüksek moleküler ağırlığı nedeniyle cilde tamamen nüfuz etmez. Bunun aksine, oral kolajen alımının hem kolajen fibrillerinin yoğunluğunu hem de çapını artırarak mekanik özellikleri iyileştirdiği bulunmuştur. Takviye kollajenlerindeki biyoaktif peptitler, daha düşük moleküler ağırlıklara sahip olması ve bu peptitlerin çeşitli dokulara kolayca dağılması nedeniyle nispeten hızlı bir şekilde emilmektedir. Hayvan modellerinden elde edilen kanıtlar, kolajenin oral yoldan uygulanmasının UV radyasyonunun neden olduğu cilt nemlenmesinin azalttığını engellediğini ve UV ışınlarının neden olduğu epidermis hiperplazisini azalttığını öne sürmüştür. Dahası, kolajenin oral yoldan alınması, cildin nem içeriğini ve elastikiyetini artırarak kırışıklıkları ve pürüzlülüğü azaltır.5
Kemiklerinizi Kolajen Takviyesi ile Güçlendirin
Kolajen kemiklerinizin temel bileşenidir ve kemiklerinizin güçlü kalmasına yardımcı olur. Bu nedenle kolajen takviyesi kemik sağlığı sorunlarına iyi gelebilir ve iskeletinizi güçlendirebilir. Cildiniz gibi, kolajen kaybı kemiklerinizi de etkiler. Yaşlandıkça, vücudumuzda daha az kolajen bulunması kemikleri zayıflatabilir ve düşük kemik mineral yoğunluğuna (BMD) yol açabilir. Düşük BMD genellikle kemik kırığı riskinizi artırır ve osteoporoz gibi kemik rahatsızlıklarıyla bağlantılıdır. Düşük BMD’ye sahip menopoz sonrası kadınlar üzerinde yapılan 12 aylık küçük bir araştırmada, kalsiyum, D vitamini ve günde 5 gram kolajen takviyesi alanların kolajen almayanlara kıyasla daha az BMD kaybı yaşadığı bulunmuştur. Düşük BMD’li postmenopozal kadınlar üzerinde yapılan başka bir küçük çalışma, aynı süre ve dozajda benzer sonuçlar buldu, üstelik ek mineraller ve vitaminlere ihtiyaç olmadan.4
Kas Kütlesini Kolajen Takviyesi ile İyileştirin
Kas kütleniz ve gücünüz yaşla birlikte azalabilir, buna tıbbi olarak sarkopeni denir. Kolajen takviyelerini egzersizle birleştirmek, yaşlanmayla ilişkili kas kütlesini geri kazanmaya yardımcı olabilir. Araştırmacılar ayrıca kolajen takviyelerinin egzersizden sonra kas büyümesini uyaran kreatin gibi kas proteinlerini destekleyebileceğini teorileştiriyor. Bu, her yaştan insanın kas kütlesini iyileştirmesine yardımcı olabilir. Yaşa bağlı kas kütlesi kaybı yaşayan 27 yaşlı erkek üzerinde yapılan 12 haftalık bir çalışmada, günlük 15 gram kolajen alan ve egzersiz yapanların, almayanlara göre daha fazla kas kütlesi ve güç kazandığı görüldü.57 genç erkek üzerinde yapılan 12 haftalık bir başka çalışmada, günde 15 gram kolajen alan ve haftada üç kez direnç antrenmanı yapan kişilerin vücut kompozisyonlarının iyileştiği bulundu. Ancak genel olarak, plasebo ve kolajen grupları benzer güç sonuçlarına sahipti.4 Bu alanda daha çok çalışmaya ihtiyaç duyulabilir.
Kalp ve Bağırsak Sağlığını Kolajen Takviyesi ile Geliştirin
Bazı kanıtlar, kolajen peptit takviyelerinin kardiyovasküler hastalık (KVD) riskini azaltabileceğini öne sürüyor. Ancak, araştırma sınırlıdır. 2023 yılında yayınlanan bir incelemede, peptit takviyelerinin, kardiyovasküler hastalık riskini etkileyen LDL (“kötü”) kolesterolü ve sistolik kan basıncını azaltmaya yardımcı olduğu bulunmuştur.
2022’de yayınlanan bir çalışma, kolajen peptit takviyelerinin şişkinlik gibi hafif gastrointestinal (GI) semptomlarını iyileştirebileceğini buldu. Sekiz haftalık bir çalışmada, araştırmacılar 14 kişide 20 gramlık bir kolajen peptit takviyesinin etkilerine bakmış ve GI semptomlarında azalma bildirdiğini göstermişlerdir.4 Ancak kolajen tüketmenin bağırsak sağlığını iyileştirip iyileştirmediğine dair daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Özetle, günlük 2.5-10g arasındaki kolajen tüketiminiz ile siz de ihtiyacınız olan desteği takviye edebilirsiniz. Bunun için özenle formulize edilmiş kolajen takviyelerinin hem tat konusunda en iyisi hem de kullanım kolaylığı açısından en rahatı olan çiğnenebilir jel formları denemenizi tavsiye ederiz. C vitamini ile tüketerek vücudunuzdaki kolajen sentezini destekleyebilirsiniz.Gummy Worlds’ün C vitamini ve diğer önemli bileşenleriyle kombine formülleriyle kolajen takviyelerinin keyfine varın. Vücudunuza en iyisini sunmaya destek olun. Daha iyi bir sen için…
Kaynaklar:
- León-López A, Morales-Peñaloza A, Martínez-Juárez VM, Vargas-Torres A, Zeugolis DI, Aguirre-Álvarez G. Hydrolyzed Collagen-Sources and Applications. Molecules. 2019 Nov 7;24(22):4031. doi: 10.3390/molecules24224031. PMID: 31703345; PMCID: PMC6891674.
- Pu SY, Huang YL, Pu CM, Kang YN, Hoang KD, Chen KH, Chen C. Effects of Oral Collagen for Skin Anti-Aging: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients. 2023 Apr 26;15(9):2080. doi: 10.3390/nu15092080. PMID: 37432180; PMCID: PMC10180699.
- Coppola D, Oliviero M, Vitale GA, ve diğerleri. Alternatif ve sürdürülebilir kaynaklardan deniz kolajeni: Çıkarma, işleme ve uygulamalar. Mar Drugs. 2020;18(4):214. doi:10.3390/md18040214
- https://www.health.com/collagen-supplements-7097604
- Al-Atif H. Collagen Supplements for Aging and Wrinkles: A Paradigm Shift in the Fields of Dermatology and Cosmetics. Dermatol Pract Concept. 2022 Jan 1;12(1):e2022018. doi: 10.5826/dpc.1201a18. PMID: 35223163; PMCID: PMC8824545.
